XII.
De rore celi pluuia et nebulis
12. Über den Tau des Himmels und Wolken und Nebel.
Plantauerat
deus in paradiso ligna pomifera et facientia fructum
fecitque
illa tunc perfecta materialiter et essentialiter
vt
orirentur et germinarent
non
sicut modo quando paula / tim pullulando germinant
9ra
et
cum tempore longo maturantur in fructum.
beneficio
roris infussi et labore manuum.
Es hatte
Gott in das Paradies fruchttragende Fruchtbäume gepflanzt;
er
machte jene damals in ihrer Materie und ihrem Wesen vollkommen,
daß
sie sogleich aufgingen und keimten,
nicht
so, daß sie dann und wann allmählich ausschlagen und so erst
keimen
und
nach langer Zeitdauer zur Frucht reifen
durch
die Wohltat des hineinfließenden Taus und die Arbeit der Hände
Rorem
autem istum autumant descendere a nebula quadam vaporabili
quam
dicunt vocari aquas que super celos sunt
vt
apparet in estate.
Man sagt,
daß jedoch jener Tau von einem dampfartigen Nebel herabgestiegen
sei,
und
er sei gemeint gewesen mit den "Wassern, die über dem Himmel sind",
wie
es im Sommer deutlich wird.
sunt
et qui dicunt rorem estiuum ab inferiore vaporiatione (?)
terre surgere.
quod
probant ex panno herbe superstrato
qui
inferius inuenitur humidus.
superius
vero sine omni humectatione siccus.
Es gibt
auch die Meinung, der sommerliche Tau steige vom unteren Dampf der Erde
auf;
sie
beweisen es mit dem darüber hingebreiteten Graskleid,
das
weiter unten als feucht,
weiter
oben jedoch, solange jede Befeuchtung fehlt, als trocken wahrgenommen wird
Vnde
asserunt testulam oui si impleatur rore madiali
precluso
modico foramine quacumque leui materia
per
hastam in sterquilinio fixam vel alias in
arena calida
ad
cacumen haste sua virtute secreta ascendere.
Daher
behaupten sie, daß ein ausgeblasenes Ei, wenn es mit feuchtem Tau
angefüllt wird,
sobald
die kleine Öffnung verschlossen ist mit irgendeinem leichten Material,
längs
einer Stange, die in einem Misthaufen befestigt ist oder auch in warmem
Sand,
bis
zur Spitze der Stange durch eine eigene geheime Kraft aufsteige.
Non
tamen negamus rorem alium de celo descendere iuxta illud.
De
pinguedine terre et in rore celi desuper tibi deus.
Vnde
apud antiquos maioris britannie inoleuit.
quod
in nocte natalis domini ponunt manipulum auene sub diuo
aut
vasculum aliquod plenum auene vel ordei vt si fortassis vt assolet euenire
pestis
mortifera ceperit animalia tangere
ex
illa vel ordeo vel auena cibentur
super
quam asserunt rorem celestem
nutu
diuino quot annis hora natiuitatis domini descendere.
Wir wollen
dennoch nicht verneinen, daß ein anderer Tau vom Himmel herabsteigt,
gemäß dem Wort:
Von
der Fruchtbarkeit der Erde und im Tau des Himmels von oben herab (gebe)
dir Gott. (Gen 27,28)
Daher
wuchs bei den Alten Großbritanniens an,
daß
sie in der Nacht der Geburt des Herrn eine Handvoll Hafer unter dem Göttlichen
setzen
oder
irgendein kleines Gefäß voll Hafer oder Gerste, wie wenn vielleicht,
wie es zu geschehen pflegt,
eine
todbringende Seuche begonnen hat, die Tiere zu berühren,
aus
jenem, der Gerste oder dem Hafer, ernährt wird
worüber,
wie sie behaupten, der Himmelstau
mit
göttlicher Zustimmung jährlich zur Geburtsstunde des Herrn herabsteige.
Sed
et de pane nocte illa sub diuo posito compertum habeo
quod
febricitantibus prodest si tamen adsit fides que operatur.
Aber auch
vom Brot, das in jener Nacht unter freien Himmel ausgelegt wird, habe ich
Zeugenaussagen,
daß
es den Fieberkranken nützt, wenn dennoch Glauben mithelfen muß,
der es eigentlich vollbringt.
Plurimos
quoque vidimus potentes qui sancto die pentecostes cibum non sumerent.
donec
rorem de celis hausissent vel super se descendentem sensissent
quod
quandoque citius quandoque tardius eueniebat
sicut
in sepulcro. domini solet nunc occius nunc serius
ignis
cellestis in vigilia pasce ierosolimis quotannis venire
vt
autem ad materiam redeamus in paradiso non ligna non herbe rore celi vel
imbribus reficebantur
quia
vt in moyse subiungitur non pluerat dominus super terram
sed
fons irrigabat faciem terre paradisi per partes diuersas
sicut
creditur Iordanis irrigasse pentapolin ante submersionem et nilus egiptum.
Sicut
/ et Augustinus narrat. quosdam fontes vicissim quasdam terras irrigare.
f.9rb
historia scholastica
Sane
pluuiam dicunt nullam fuisse. secundum ordinem pluendi
quem
nunc ex nubibus et nebulis videmus vsque ad tempus noe.
Cum
quoque egressus esset ab archa post diluuium et edificasset altare domino
facto
sacrificio odoratus est dominus odorem suauitatis dixitque ad noe.
Non
maledicam vltra terram propter homines.
Tempus
sementis et messis. frigus et estas. nox et dies. non requiescent.
forte
nondum ita plene distincta erant tempora. quatuor
quia
nec vsque ad diluuium aque collecte fuerant in nubes.
Vnde
dominus loquens de diluuio ait
ingresso
noe in archam. rupti sunt fontes abyssi et cataracte celi
quasi
fenestre aperte sunt prope meatus nili
vbi
in septem. hostia separatur vel eiusdem precipicia que cataduppa vocantur.
In
quibus hoc est mirabile.
quod
homines in eorum nati confinio propter nimium sonitum ob surduerunt
vt
legitur in somnio cipionis.
Sic
ex nimio solis fulgore visus intuentis obtunditur
et
ex nimio firmamenti fragore. aures hominum
vt
illas non audiant que sursum non sunt harmonie obstupescunt.
Collectis
igitur aquis in nubes pluuia generatur vel ex humore terre exalantis vliginem.
Vnde
ex attractione solis vapor terre et fluminum ascendens
ad
caloris nutrimentum et remedium densatur in nebulam.
que
ventis agitata nunc contrarietate eleuantium deprimentiumque flatuum suspenditur
in aere
nunc
attenuatur in nubes nunc conflatur in grandinem.
nunc
rarescit in niuem nunc spissatur in imbrem
vel
vt aiunt in confinio nostri aeris aque virtute dispositionis diuine statim
post diluuium nebule
que
suspense fuerunt. Vnde et nubes dicuntur quasi terram obumbrantes id est
operientes.
sane
nubes ascendisse quinimo excessisse montes credimus
quorum
cacumina vt premisimus. nec venti nec nebule / vmquam contingunt.
f.9va
Vnde
poeta:
Illic
et nebulas. illic consistere nubes
iussit.
13. Über das Meer.
Sunt
qui dicunt
terram
vt centrum in medio circumferentie omni parte equaliter ab extremitatibus
distantem
mari
circumcingi atque concludi
secundum
illud tertie diei.
Congregauit
aquas sub firmamento in vnum et apparuit arida.
subsidit
enim terra vt centrum et aque in circuitu sunt includentes terram. secundum
illud.
Qui
firmauit terram super aquas
Quod
ergo aer sit inter terram. et aquas arbitrantur plerique.
et
quod aque superferantur aeri quadam creatoris virtute.
Sic
enim constat omnia in Dei virtute formata.
quod
nullum illorum sit fundamentum alterius.
et
si vnum sit altero inferius. et aliud superius.
Celum
quippe empireum sidereo non sustentatur.
Neque
sidereum aeri vel aquis que super celos sunt innititur.
nec
aer infigitur terre sed superfertur
nec
terra aquas coniunctas aut suppositas deprimit.
Quod
autem fontes a mari procedant arbitrantur quasi per occultos terre poros
resudantes.
et
quod ex mari salsuginoso fontes liquantur dulcissimi.
ex
mari calido fontes frigidissimi. Ex beneficio terre est.
que
aquam plurimum colatam facit dulcescere.
et
ex sua frigiditate calorem maris exuere.
Sic
vinum rubrum colando per pannos albescit. et in littore maris fontes.
et
in ipso maris fundo aque dulcissime reperiuntur.
Sed
et in vrna grandi si capillos veneris. epaticam. ceterach. et polictricum.
herbasque
in fontibus nascentes harene fontium superstraueris
per
duo vel tria disponens solaria. aquam maris ita in modum lixiuii colatam
dulcissimam inuenies
quod
nauigantibus licet paucis expertum est.
Accedit
ad probandam maris superioris supereminentiam. temporibus nostris nouum.
diuulgatum
tamen
mirabile.
Cum
enim die festo in maiore britannia populus post audita missarum solempnia
ecclesiam
plebanam passim egrederetur.
tempore
quidem plurimum nubilo ac propter nubilarum densitatem sub obscuro.
apparuit
ancora nauis. lapideo tumulo infra septa circuitu infixa.
fune
in aere protenso ac pendulo.
Obstu
/ puit populus. dumque super hec varia. inter se conferrent.
f.9vb
tandem
viderunt funem moueri quasi laboraretur ad euultionem ancore.
Dum
ergo plurimum profligata non cedet auditur vox in aere. spisso
velut
nautarum ad revocandam proiectam ancoram. contendentium.
Nec
mora frustrata laboris spe naute vnum de suis demittunt
qui
secundum peritiam nostrorum funi ancorali impensus. vicaria manuum permutatione
descendit.
Cumque
iam ancoram euulsisset a circumstantibus capitur
et
inter manus contrectantium quasi in mari naufragium faceret
crassi
aeris nostri humectatione prefocatus exalauit.
Sed
et superiores naute arbitrati socium. naufragatum. post vnius hore spatium
funem ancoralem preciderunt.
relicta
ancora nauigantes.
In
huius itaque rei memoria de ancora illa feramenta ostij. basilice illius
prudentis consilio fabricata sunt
que
et publico patent conspectuj.
Accedit
adhuc aliud in eadem regione mirabilius.
Est
castrum in comitatu claudiicastrie bristoldum nomine opulentum. et ciuibus
ditissimis complantatum.
Hic
portus est quo transitur a maiore britannia in hyberniam.
Vno
tempore cum illius loci indigena nauigasset.
domi
relictis uxore ac filiis. post emensa diutine nauigationis curricula.
Cum
in remotis occeani partibus nauis decurreret.
ciuis
memoratus cum nautis ad epulandum consedit. circiter horam terciam.
Cumque
finita mensa ciuis cutellum ad spondam nauis ablueret
subito
de manu lapsus eadem hora per fenestram domus ipsius ciuis
in
culmine portentem quam lucernariam angli nominant
ad
mensam coram uxore ciuis positam cultellus defigitur.
Cuius
rei nouitate tacta mulier obstupuit.
et
notum sibi pridem cultellum reponens. longo post tempore anno redeunte
didicit.
casum
et diem nauigationis cum die receptionis concordare.
Quis
ergo ex publicato facti huius testimonio
mare
super nostram habitationem in aere vel super aerem positam dubitabit?
XIV.
De ligno vite ligno scientie boni et mali
historia
14. Vom Baum des Lebens, vom Baum der Erkenntnis des Guten und Bösen.
Inter
alia paradisi ligna duo precipua legimus lignum scientie boni et mali.
et lignum vite
lignum
scientie boni et mali dicitur ex effectu et per consequentiam.
Si
einm non contempsissent mandatum. scientiam tantum boni / dedisset.
f.10ra
qui
est fructus bonus obedientie meritorius.
Quia
vero contempserunt. scientiam mali habuerunt
et
ira fuit in eis scientia bona quo caruerunt.
et
mali quod meruerunt.
lignum
autem vite talis erat nature.
quod
si de illo gustassent diutius vixissent etiam post peccatum.
Nec
mirandum de ligno vite. cum in gestis alexandri legatur ad aristotilem
epistola eius.
in
qua apponitur terram esse quam mors nullam temptauit.
quinimo
decrepiti efferri se faciunt ut moriantur.
vt
infra dicisione secunda deo duce in descriptione indie dicetur.
Sic
etiam lanugo fit in soliis arborum apud seres cuius esu vita protelatur
Sed
et alexander scripsit. aristoteli de sacerdotibus arborum solis et lune.
quod
cum sol oritur et splendor tangit arborum summitatem.
arbores
vsque ad radices concutiuntur.
et
tunc responsum dant interrogantibus.
Illic
alexander de uxore et familia sua. de morte quoque sua
cum
Babiloniam intraret responsum accepit.
he
arbores poma faciunt quorum esu sacerdotes illarum quadringentis annis
Viuunt.
XV.
de oculis apertis post peccatum
15. Über die Öffnung der Augen nach der Sünde.
Peccauit
adam mandatum transgrediendo et statim peccatum pena sequitur
aperti
enim sunt oculi eorum vt viderent et sentirent. vt Viderent pudenda
que
in simplicitate bona transegerant more infantum.
vt
sentirent. quia naturales motus concupiscentie ante peccatum repressi et
clausi.
post
peccatum aperti sunt tamquam riuuli ceperuntque moueri ac distendi.
Ex
hinc anima que diuine est nature. carne velut iumento vehitur
et
non numquam vltra quam oportet euehitur.
Sic
fremit in paruis fera nobilis abdita claustris.
et
frangit rapidos premorso carcere dentes.
obsessusque
gerit tanta est constantia mentis.
expugnantis
opus.
Considera
felix auguste quod peccato anime concupiscentis sit opposita verecundia
confessionis.
peccato
carnis esurientis. opponitur pena afflictionis.
Et
satis mirandum quod siquis multos habuerit turpitudinis sue socios.
illorum
non (tunc?) Verebitur presentiam presen / tiumque noticiam.
f.10rb
Vnici
vero sacerdotis audientiam ducit in verecundiam.
Quinimo
in articulo mortis positus
si
secretario tuo nota pridem crimina confiteris.
Verecundiam
contrahes de confessione
quam
non contraxisti ex eius scientia in ipsius criminis perpetratione.
Duo
quippe sunt que te movent.
aspectus
seueri iudicis. rubore confusionis. et metus punitionis.
ecce
quod oculi sic aperiuntur peccatoris.
cum
de sua verecundatur preuaricatione manducator
affectatio
tamen redeundi ad cor si fuerit. preuaricatoris verecundia commendanda
erit.
Sequitur
quod adam vt aiunt post .vii. horas eicitur. a paradiso.
ideoque
.vii. psalmos penitentiales instituit ecclesia.
quibus
felicis illius status iacturam lamentando deploremus.
Nec
erit omittendum quod ait beda loquens de serpente qui euam seduxit.
Elegit
enim diabolus quoddam genus serpentis femineum vultum habentis.
quia
similia similibus applaudunt.
et
mouit ad loquendum linguam eius.
De
serpentibus tradunt Vulgares.
quod
sunt quedam femine que mutantur in serpentes que ita dinoscuntur.
Habent
enim ligaturam albam quasi vittam in capite.
Sane
quod in serpentes mutari dicunt feminas mirandum quidem est sed non detestandum.
Vidimus.
enim frequenter in anglia per lunationes homines in lupos mutari
quod
hominum genus gerulfos galli nominant. angli vero Werewulf. dicunt.
Were
enim anglice virum sonat. Wulf lupum.
Creberrimum
quoque apud mulieres grecas. et ierosolimitanas extitit vt aiunt.
quod
contemptores sue libidinis in asinos transformant miro incantationis genere.
ita
quod facie asini laborem et onus sustinent
quousque
ipsarum autricum miseratio. penam releuet
quod
tamen nescio delusione oculorum spectantium assignem.
aut
quia demones discurrunt per mundum et subito semina rerum de quibus hic
agitur referunt.
vt
ait augustinus de virgis quas magi verterunt in dracones.
Scio
equidem iam pridem relatum veridica narratione
quod
in aquensi prouincia paucis ab aquis miliaribus. est castrum russetum
quod
vallem trezensem sub se missam respicit
Huius
castri dominus raimundus nomine
cum
vno aliquo / die solus in equo vectitaretur iuxta decursum interluentis
laris fluvij.
f.10va
ex
improuiso occurit domina nulli decore secunda
T De milite et domina que ei apparuit
in
palefredo falerato vestibus et apparatu preciosis.
Cumque
salutata a milite ipsum ex nomine resalutasset
ille
ab ignota se nominatum. audiens miratur.
et
nihilominus vt moris est illam cepit verbis lasciuis interpellare vt ei
consentiat.
Cui
illa opponit hoc preter coniugalem copulam nulli licere.
verum
si in eius nuptias consentiat. ipsius possit optatis fruj complexibus.
Quid
ultra? Adquiescit conditionibus miles in nuptiis
At
illa replicat illum summa temporalium felicitate ex eius commansione fuiturum
dum
ipsam nudam non Viderit.
Verum
ut ipsam nudam conspexerit omni felicitate spoliandum asserit.
et
vix ei vitam miseram seruandam esse preponit.
Pendet
dubiusne timeret aptaretne mori.
tandem
in nuptias consentit. et conditionem admittit.
Imflammatus
et estuans omnem conditionem facilem arbitratur.
qua
cupitum thorum possit obtinere.
Consentiunt
in matrimonium et contrahunt
et
crescente militis. felicitate in breui fauore et hominum gratia.
temporalium
copia. et corporis strenuitate in tantum excreuit.
quod
pares excessit. et paucis proceribus et illustribus. secundus inuenitur.
Hominibus
amabilis apud omnes gratiosus. liberalitatem discreta largitate atque Vrbanitate
condiebat.
filiis
et filiabus summe pulchritudinis procreatis.
Cum
post longa tempora vno die domina vt assolent in thalamo balnearet.
R.
miles a Venatu rediens et aucupatu perdicibus aliisque carnibus ferinis.
dominam exemat.
Et
dum parantur cibaria. nescio quo motu vel spiritu militi Venit in mentem
quod
nudam videat dominam balneantem
constituens
in animo si quod ex inibita nuditatis conspectione potuit ex fatis esse
periculum
temporis
diuturnitate tamque diuturne commansionis longinquitate
euanuisse
# A sicclus# maritus exposuit vxori.
que
diuturnam felicitatem ex conditione seruata obicit
et
infelicitatem minatur secuturam si contempnatur.
Tandem
preceps in precipitium miles non temperatur interminatione pene
neque
precibus flectitur vt a stulto proposito desistens sue consulat vtilitati.
/
f.10vb
Tangunt
animum. motusque. metusque. et timet euentus indignaturque timere.
Quid
moror? Erepto linteo quo balneum operitur miles vt vxorem nudam videat
accenditur. (?)
statimque
domina in serpentem conuersa misso sub aqua balnei capite. disparuit.
numquam
visa imposterum. nec audita nisi quandoque de nocte
cum
ad infantulos visitando veniebat nutricibus audientibus.
sed
ab eius conspectu semper artatis.
Sane
miles felicitate ac gratia pro maxima parte minoratus
filiam
illius domine cuidam nostro affini ex nobilibus provincie oriundo. postea
dedit in vxorem.
Que
inter coetaneas et confines suas plurimum extitit gratiosa.
Et
eius iam successio ad nos vsque peruenit.
16. Über das "wendige Schwert".
Reiectus
homo per esum pomi vetiti de paradiso translatione divina
historia
vel
in spiritu ut elias
vel
ab angelo ut abacuc.
vel
raptus. ut philippus in azotum rediit in agrum damascenum.
Et
collocavit dominus ante paradisum voluptatis. cherubin. et flammeum gladium
atque versatilem.
Angelum
premisit ad arcendum diabolum ab ingressu.
Ignem.
ut arceret hominem ignito gladio atque versatili. hoc est utrimque secante.
Quia
pena fuit hominis in utraque parte sui. Corpore scilicet et anima puniri.
Corpore
per sudorem vultus. anima per infernum.
Huius
gladii exemplo serenissime imperator gladius tuus utraque parte secare
debet
eo
misterio. ut qui per deum castigator debes esse aliorum. et aliorum punitor
viciorum.
primo
tua seces vicia. et sic ab oculo tuo trabe criminationis eiecta.
festucam
de corde subditorum educas.
Sane
alia ratione ecclesiasticus domini pape gladius utrimque secat.
Nam
cum trahitur homo sathane in interitum carnis
ut
spiritus eius secundum apostolum. salvus sit in die iudicii
corpus
affligatur per satisfactionem exteriorem et anima secatur. per contritionem.
porro
cum quis excommunicatur duabus aciebus gladius arcat peccatorem
dum
et ipsi interdicatur aliorum communio et aliis ipsius excommunicati precluditur
participatio.
Unde
in domino papa utrumque efficit sententia lata per plenitudinem potestatis.
iuxta illud.
Si
alieni est inimicus iste demens pro actibus suis Nolite expectare ut nobis
dicat.
abstinete
ab illo. / sed statim cavete. et vitate illum
f.11ra
ut
in decretis. dist. .xciii. c. Si inimicus.
non
enim de eius sanctitate vel sententia erit dubitandum quem apex tante dignitatis
extollit.
Ut
di. xl. c. Non nos #futurum.
Sane
in episcopis quos vocavit petrus in partem sollicitudinis
una
parte secat quandoque gladius. ut cum suo parrochiano interdicit aliorum
communionem.
et
tamen aliis illius excommunicati participium non recte tollit. cum sui
non sinit.
Ideoque
per literas facienda erit excommunicatorum denunciacio a suo episcopo ad
vicinos.
Ut
causa. xi.q.ultima.capitulo.debent.
Hinc
est quod altera acie gladii iudeus punitur aut gentilis ab ecclesia.
Dum
eius communio christianis interdicitur.
Sed
ipsorum communio iudeo non potest interdici.
Quia
de his qui foris sunt non iudicat ecclesia.
Enimvero
gladius versatilis nonnumquam ad tempus tollitur. ut in reconciliatis et
correctis.
Misericordia
enim et veritas obviaverunt sibi. iustitia et pax osculate sunt.
Sed
et gladius paradisi igneus. ad tempus sublatus fuit intrantibus elia et
enoc.
Penitus
vero non fuit ablatus donec in morte christi fuit extinctus.
Erat
autem ignis gladii Urens et non comburens. sicut in vita beati Nicholai
legitur.
et
non eget materia quam consumat. urit enim spiritum.
XVII.
de duobus paradisis et infernis
17. Über die zwei Paradiese und Höllen.
Non
erit parvipendendum quod duo sunt paradisi.
Terrestris
de quo diximus.
Et
celestis celum silicet empireum. et dicitur. spritualis regio. quia regio
est ibi spirituum.
Similiter
duo sunt inferni.
terrestris
quem in cavitate dicunt terre positum
et
in illo inferno dicunt locum esse longe semotum. alocis penalibus
qui
ob quietem ac separationem ab aliis. sinus dicebatur.
sicut
sinum maris. alias appellamus.
et
dicitur sinus abrahe in parabola divitis. et lazari.
Quia
etiam abraham ibi erat usque ad mortem christi.
quia
ipse fuit prima credendi via.
Ipse
enim primus predicavit unum tantum esse deum.
Est
et alius infernus aereus caliginosus.
in
quem detrusi sunt. ad suam penam mali angeli sicut in empireo sunt boni
et
in hoc erravit plato qui descendens in egiptum legit ibi libros moysis.
et
putavit moysem sensisse volatilia esse ornamentum aeris. circa terram tantum.
Ornatum
vero aeris superioris esse calodemones et cacodemones
quod
est bonos et malos demones.
apuleius
autem in libro de deo et sanctis spiritibus. dicit.
quod
inter lunam et terram habitant im / mundi spiritus.
f.11rb
quos
incubos demones nominant. a mentis incubatione.
quia
in sumpnis mentes hominum opprimunt.
Ita
quod videntur homines ex alto precipitare. vel suffocare.
habentque
partim naturam hominum. partim angelorum.
Et
cum volunt assumunt naturas humanas et cubant cum mulieribus.
De
his generatus fertur merlinus.
qui
fuit ut ait historia britannorum ex matre sine patre homo.
Et
ex tali generatione erit. ut dicunt antichristus. Ideoque dicet se filium
virginis.
De
huiusmodi multa scimus cotidie videri.
Nam
vidimus quosdam demones tanto zelo mulieres amare.
quod
ad inaudita prorumpunt ludibria.
et
cum ad concubitum earum accedunt.
mira
mole eas opprimunt. nec ab aliis videntur
Sunt
et quidam qui a virginibus tantum videntur.
Caro
enim incorrupta. magis spirituales habet intuitus
Unde
asserunt nigromantici
in
experimentis gladii. vel speculi. vel unguis aut circini.
Solos
oculos virgineos prevalere.
18. Über Faune und Satyrn.
Sunt
et alii quos folettos vulgus nominant.
qui
domos simplicium rusticorum inhabitant.
et
nec aqua nec exorcismis. arcentur.
et
quia non videntur. ingredientes lapidibus. lignis. et domestica supellectile.
affligunt.
Quorum
verba utique humano more audiuntur et effigies non comparent.
De
istis pleraque miracula memini me in vita abbreviata. et miraculis beatissimi
antonij dictavisse.
Sunt
et alii spiritus nescio dixerim an corporeas et silvestres bestias.
Qui
fauni et satiri dicuntur de quibus in vita beati pauli primi heremite ita
narrat ieronimus.
Cogitanti
antonio nullum ante se monacorum in heremo consedisse.
nocte
quiescenti revelatum est. esse alium interius. multo meliorem.
Ad
quem visendum properare deberet.
Itaque#
erumpente luce venerabilis senex infirmos artus baculo regente sustentaris.
Cepit
ire velle quo nesciebat.
et
cum iam media dies excog#nte desuper sole fervebat conspicatur hominem
equo mixtum
cui
opinio poetarum ippocentauri vocabulum indidit.
Quo
viso salutaris impressione signi armat frontem.
Heus
tu inquit quanam in parte servus dei hic habitat.
At
ille barbarum nescio quid frendens et frangens potius verba
quam
loquens. inter horrentia sedis ora blandum quesivit alloquium.
et
dextre manus protensione cupitum indicat vir. #
Ac
sic per patentes campos volucri transmissus fuga. ex / ex oculis mirantis
evanuit.
f.11va
Stupens
itaque antonius. et de hoc quod viderat secum volvens. ulterius progrediebatur.
Nec
mora inter saxosum convallem ...tium# aut grandem homunculum videt.
adiunctis
naribus. fronte cornibus exasperata.
Cui
extrema pars corporis in caprarum pedes definebat.
Ex
hoc antonius spectaculo. scutum et loricam fidei bonus preliator arripuit.
Nichilominus
memoratum. animal palmarum fructum ad viaticum quasi pacis ex# obsides
offerebat.
Quo
cognito. gressum pressit antonius.
et
quisnam esset interrogans. hoc ab eo responsum accepit.
Mortalis
ego sum. et unus ex accolis eremi.
quos
vario errore delusa gentilitas. faunos satirosque et incubos colit.
legatione
fungor gregis mei.
precamur
ut communem deum pro nobis depreceris.
Salutem
mundo olim advenisse cognovimus.
et
in Universam terram sonus eius exivit.
Talia
eo loquente longevus Viator Ubertim faciem lacrimis rigabat
quas
magnitudo cordis leticie indices effuderat.
Gaudebat
quippe de christi gloria de interitu sathane
simulque
admirans quod eius posset intelligere sermonem
et
baculo humum percutiens. aiebat.
Ve
tibi alexandria que pro deo. portenta Veneraris.
Civitas
meretrix in qua tocius orbis demonia confluxere.
Quid
nunc dictura es. bestie?
Christum
loquitur.
Necdum
verba compleverat et quasi pennigero volatu peculeum animal aufugit.
Hoc
nunc ne cui ad incredulitatem. scrupulum moveat.
sub
rege constantino Universo mundo teste defenditur.
Nam
alexandriam istiusmodi homo vivus perductus magnum populo spectaculum prebuit.
et
postea cadaver exanime ne calore estatis dissiparetur.
sale
infusum antiochiam ut ab imperatore videretur allatum est.
Si
autem sale corpus infunditur aerem non videtur# quia emortuum putredinem
facit.
Satius
ergo corpora bestialia censentur. quam spiritus aerei.
verum
quod spiritus quos gentilitas coluit in aere sint innuit ovidius cum dixit.
Astra
tenent celeste solum. formeque deorum.
Hec
actenus. nunc ad ordinem cepte materie redeamus.
Que
enim vel ad similia pertinere videbuntur
in
tertia decisione. deo permittente. plenius explicabuntur. /
f.11vb
Ubi
cuilibet terre sua assignabimus mirabilia.
KAPITELÜBERSCHRIFTEN
(laut Manuskript zwischen prefatio und dec.1,
hier noch einmal zur Orientierung des Lesers
und zum "Anklicken" wiederholt):
1. Über den Ursprung der Welt
und ihre Schöpfung, und was alles "Welt" und "Himmel" heißt.
2. Die Verschiedenheit der
Meinungen und die Widerlegung der heterodoxen Albigenser.
3.
Über die räumliche Aufarbeitung des Chaos.
4.
Über die Gestaltung der Atmosphäre.
5. Über Sonne, Mond, Sterne und Zeichen.
6.
Auf wie viele Weisen das "Jahr" definiert wird.
7.
Über die Ausstattung der Atmosphäre und
die Windrichtungen.
8.
Über Zugtiere, Kriechtiere und Raubtiere.
9.
Über die Schöpfung von Seele und Geist.
10.
Über die vier Weltreiche, die fünf Weltzonen und das Paradies.
11.
Über die Quelle und die vier Flüsse.
12.
Über den Tau des Himmels und Wolken und Nebel.
13.
Über das Meer.
14.
Über den Baum des Lebens und den Baum der Erkenntnis des Guten und
Bösen.
15.
Über die Öffnung der Augen nach der Sünde.
16.
Über das "wendige Schwert".
17.
Über die zwei Paradiese und Höllen.
18.
Über Faune und Satyrn.
19.
Über die Söhne Adams und ihre Trennung und den ersten Staat.
20.
Über die Erfindung der Musik und der vielen Künste.
21.
Über Seth und seine Nachkommenschaft.
22.
Über Enos und Methusalem
23.
Über die Ursache der Sintflut.
24.
Über Sintflut, Arche und Regenbogen.
