Hans
Zimmermann, Görlitz
: 12 KÖRBE: Quellen in zwölf
Sprachen (Index) : Indien Quellen, Sanskrit / Deutsch
: Sânkhya-Kârikâ
grham/
Index * Indienreise * Buddha
(Sâmañña-Phala Sutta)/ Lalitavistara/
Ajanta/ Thankas/
Jâtakas/ Zen-Kunst
Sanskrit/
Grammatik * Rgveda
(Soma) * Mahâbhârata * Râmâyana
* Gîtâ * Vedânta
* Yoga * Meditation
und Mantren
Schöpfungs-Erzählung
in der Manusmrti, Kapitel 1 (Sanskrit / dt.übers. Hans
Zimmermann)
Protosânkhyasysteme
in Mahâbhârata XII (Shantiparvan), Mokshaparvan:
Shukânuprashna
(Sanskrit / dt.übers. und komm. H. Zimmermann)
vgl.
Paul Deussen (dt.übers.). Vier philosophische Texte
des Mahâbhârata:
Bhrgu-Bharadvâja-samvâda
* Manu-Brhaspati-samvâda * Shukânuprashna
Die Sânkhya-Kârikâ des Îshvarakrshna
1. duhkhatrayâbhighatât jijñâsâ
tad apaghâtake hetau
drshte sâ 'pârthâ cet
naikântâtyantato-'bhâvât
ooo
2. drshtavad ânushravikah
sa hy avishuddhikshayâtishaya yuktah
tadviparîtah shreyân vyaktâvyaktajña-vijñânât
ooo
3. mûla-prakrtir avikrtir
mahadâdyâh prakrti-krtayah saptah
shodashakas tu vikaro na
prakrtir na vikrtih purushah
ooo
4. drshtam anumânam âptavacanam
ca sarva-pramâna-siddhatvât
trividham pramânam ishtam
pramânâd dhi
ooo
5. prati-vishayâdhyavayasâdhyo
drshtam trividham anumânam âkhyâtam
tal-linga-lingi-pûrvakam âpta-shrutir
âpta-vacanam tu
ooo
6. sâmânyatas tu drshtâd
atîndriyânâm pratîtir anumânât
tasmâd api câsiddham paroksham
âptâgamât siddham
ooo
7. atidûrât samîpyâd
indriyaghâtân mano-'navasthânât
saukshmyât vyâva-dhânâbhibhavât
samânâbhihârâñ ca
ooo
8. saukshmyâ tad-anupalabdhir nâbhâvât
kâryatas tad upalabhdeh
mahad âdi tac ca kâryam prakrti-sarûpam
virûpam ca
ooo
9. asad akaranâd upâdânagrahanât
sarva-sambhavâbhâvâd
shaktasya shakyakaranât kârana-bhâvâc
ca sat kâryam
ooo
10. hetumad anityam avyâpi sakriyam anekam
âshritam lingam
sâvayavam paratantram vyaktam viparîtam
avyaktam
ooo
11. trigunam aviveveki vishayah
sâmânyam acetanam prasavadharmi
vyaktam tathâ pradhânâm tad-viparîtas
tathâ ca pumân
ooo
12. prîty-aprîti-vishâdâtmakâh
prakâsha-pravrtti-niyamârthâh
anyonyâbhibhavâshraya-janana-mithuna
vrttayash ca gunâh
ooo
13. tattvam laghu prakâshakam ishtam upashtambhakam
calam ca rajah
guru varanakam eva tamah pradîpavac
cârthato vrttih
ooo
14. avivekyâdes siddhis trai-gunyât
tad-viparyayâbhâvât
kârana-gunâtmakatvât
kâryasyâvyâktam api siddham
ooo
15. bhedânâm parimânât
samanvayât shaktitah pravrttesh ca
kârana-kârya-vibhâgâd
avibhâgâd vaishva-rûpyasya
ooo
16. kâranam asatyavyaktham pravartate
tri-gunatah samudayâc ca
parinâmatah salilavat prati-prati-gunâshraya-visheshât
ooo
17. sanghâta parârthatvât tri-gunâdi-viparyayâd
adhishtânât
purusho 'sti bhoktr-bhâvât
kaivalyârtha-pravrttesh ca
ooo
18. janma-marana-karanânâm
prati-niyamâd ayugapat-pravrttesh ca
purusha-bahutvam siddham trai-gunya-viparyayâc
caiva
ooo
19. tasmâc ca viparyâsât siddham
sâkshitvam asya purushasya
kaivalyam mâdhyasthyam drashtrtvam
akartr-bhâvash ca
ooo
20. tasmât tat-samyogâd acetanam
cetanâvad iva lingam
guna-kartrtve 'pi tathâ karteva
bhavaty udâsînah
ooo
21. purushasya darshanârtha tathâ
pradhânasya
pangv-andhavad ubhayor api samyogas tat-krtah
sargah
ooo
22. prakrter mahâns tato 'hankâras
tasmâd ganash ca shodashakah
tasmâd api shodashakât
pañcabhyah pañca bhûtâni
ooo
23. adhyavasâyo buddhir dharmo jñânam
virâga aishvaryam
sâttvikam etad rûpam tâmasam
asmâd viparyastam
ooo
24. abhimâno 'hankârah tasmâd
dvividhah pravartate sargah
ekâdashakash ca ganah tanmâtra-pañcakash
caiva
ooo
25. sattvika ekâdashakah pravartate
vaikrtâd ahankârât
bhûtâdes tanmâtrah sa
tâmasas taijasâd ubhayam
ooo
26. buddhîndriyâni cakshuh-shrotra-ghrâna-rasana-tvag
âkhyâni
vâk-pâni-pâda-pâyûpasthâh
karmendriyâny âhuh
ooo
27. ubhayâtmakam atra manah sankalpakam
indriyam ca sâdharmyât
guna-parinâma-visheshân-nânâtvam
bâhya-bhedâsh ca
ooo
28. rûpâdishu pañcânâm
alocanamâtram ishyate vrttih
vacanâdâna-viharanotsargânandash
ca pañcânâm
ooo
29. svâlakshanyam vrttis-trayasya
saishâ bhavaty asâmânyâ
sâmânya-karana-vrttih
prânâdyâ vâyâvah pañca
ooo
30. yugapac-catushtayasya tu vrttih
kramashash ca tasya nirdishtâ
drshte tathâpy adrshte trayasya
tat-pûrvikâ vrttih
ooo
31. svâm svâm pratipadyante parasparâkûta-hetukâm
vrttim
purushârtham eva hetur na kenachit
kâryate karanam
ooo
32. karanam trayodasha-vidham tad-âharana-dhârana-prakâsha-karam
kâryam ca tasya dashadhâ 'hâryam
dhâryam prakâshyam ca
ooo
33. antah-karanam trividham dashadhâ
bâhyam trayasya vishayâkhyam
sâmprata-kâlam bâhyam trikâlam
âbhyantaram karanam
ooo
34. buddhîndriyâni teshâm
pañca visheshâvishesha-vishayâni
vâg bhavati shabda-vishayâ
sheshâni tu pañca-vishayâni
ooo
35. sântah karanâ buddhih
sarvam vishayam avagâhate yasmât
tasmât trividam karanam dvâri
dvârâni sheshâni
ooo
36. ete pradîpa-kalpâh paras-para-vilakshana
guna-visheshah
krtsnam purushasyârtham prakâshya
buddhau prayacchati
ooo
37. sarva praty-upa-bhogam yasmât purushasya
sâdhayati buddhih
saiva ca vishinashti punah pradhâna-purushântaram
sûkshmam
ooo
38. tan-mâtrânyavisheshâstebhyo
bhûtâni pañca pañcabhyah
ete smrtâ visheshâh
shântâ ghôrâsh-ca mûdâsh-ca
ooo
39. sûkshmâ mâtâpi-trjâh
saha prabhûtaih tridhâ visheshâh
syuh
sûkshmâs teshâm
niyatâ mâtâ-pitrjâ nivartante
ooo
40. pûrvotpannam asaktam niyatam manad-âdi-sûkshma
paryantam
samsarati nirupabhogam bhâ bhaivâdhivâsitam
lingam
ooo
41. citram yathâshrayam rte sthânvâdibhyo
vinâ athâ châyâ
tadvad vinâ visheshair na tishthati
nirâshrayam lingam
ooo
42. purushârthahetukam idam nimittanaimittika
prasangena
prakrtervibhutva yogân natavat
vyavatishthate lingam
ooo
43. samsiddhikâsh-ca bhâvâh
prâkrtikâ vaikrtâsh-ca dharmâdyâh
drshthâh karanâshrayinah
kâryâshrayinash-ca kalalâdyâh
ooo
44. dharmena gamanam ûdhva gamanam
adhastâd bhavaty adharmena
jñânena châpavargo viparyyayâd
ishyate bandhah
ooo
45. vairâbhyât prakrtilayah
samsâro bhavati râjasâd râgât
aishvaryâd avithâto viparyayât
tad viparyâsah
ooo
46. esha pratyayasargo viparyayâ
'shakti-tushthi-siddâkhyah
guna-vaishamya-vimarddât
tasya ca bhedâs tu pañcâshat
ooo
47. pañca-viparyaya bhedâh
bhavanty ashaktish-ca karana vaikalyât
ashthavimshati bhedâ tushthir navadhâshtadhâ
siddhih
ooo
48. bedhas tamaso 'shtavidho mohasya ca
dashavidho mahâmohah
tâmisro 'shtâ-dashadhâ tathâ
bhavaty andha-tâmisrah
ooo
49. ekâ-dashendriya-vadhâh
saha buddhi-vadhair ashaktir uddishtâ
sapta-dasha-vadhâ buddher viparyayât
tushti siddhînâm
ooo
50. âdhyât mikyash catasrah
prakrty upâdâna-kâla bhâgyâkhyâh
bâhyâ vishayoparamât pañca
ca nava tushtayo 'bhimatâh
ooo
51. ûhah shabdo 'dhyayanam duhkha-vighâtâs-trayah
suhrt-prâptih
dânam ca siddhayo 'shtau siddheh
pûrvo 'ngkushah trividhah
ooo
52. na vinâ bhâvair linga na
lingena bhâvanir vrttih
lingâkhyo bhâvâkhyas tasmâd
dvedhâ pravartate sargah
ooo
53. ashta-vikalpo daivas tairyagyonash-ca
pañcadhâ bhavati
mânushakash cekavidhah samâsato
bhautikah sargah
ooo
54. ûrdhvam sattva-vishâlas tamo-vishâlash-ca
mûlatah sargah
madhye rajo-vishâlo brahmâdi-stamba-paryantah
ooo
55. tatra jarâmaranakrtam
duhkham prâpnoti chetanah purushah
lingasyâvinivrttes tasmâd
duhkham svabhâvena
ooo
56. ityeshah prakrti-krto
mahadâdi-vishesha-bhûta-paryantah
pratipurusha-vimokshârtham
svârtha iva parârtha ârambhah
ooo
57. vatsa-vivrddhi-nimittam kshîrasya
yathâ pravrttir ajñasya
purusha-vimoksha-nimittam tathâ
pravrttih pradhânasya
ooo
58. autsukyanivrtyartham yathâ kriyâsu
pravartate lokah
purushasya vimokshârtham
pravartate tadvad avyaktam
ooo
59. rangasya darshayitvâ nivartate narttakî
yathâ nrtyât
purushasya tathâtmânam prakâshya
vinivarttate prakrtih
ooo
60. nânâvidhair upâyair upakâriny
anupakârinah pumsah
gunavaty agunasya satas tasyârtham
apârthakam carati
ooo
61. prakrte sukumârataram na kiñcid
astîti me matir bhavati
yâ drshtâ 'smîti punar
darshanam upaimi purushasya
ooo
62. tasmân na badhyate 'sau na mucyate
nâpi samsarati kashcit
samsarati badhyate mucyate ca nânâshrayâ
prakrtih
ooo
63. rupaih saptabhir eva tu badhnâty
âtmânam âtmanâ purushah
saiva ca purushârtham prati vimocayaty
eka-rûpena
ooo
64. evam tattvâbhyâsân nâsmi
na me nâham ity aparishesham
aviparyayâd vishuddham kevalam utpadyate
jñânam
ooo
65. tena nivrttaprasavârthavashât
saptarûpa-vinivrttâm
prakrtim pashyati purushah
prekshakavad avasthitah svacchah
ooo
66. drshtâ mayety upekshaka
eko drshtâham ity uparamaty anyâ
sati samyoge 'pi tayoh prayojanam nâsti
sargasya
ooo
67. samyag jñânâdhigamâd
dharmâdînâm akâranaprâptau
tishthati samskâra-vashâc
cakra-bhramivad dhrta-sharîrah
ooo
68. prâpte sharîra-bhede caritârthatvât
pradhâna-vinivrtteh
aikântikam âtyantikam ubhayam kaivalyam
âpnoti
ooo
69. purushârtha-jñânam
idam paramarshinâ samâkhyâtam
sthity utpatti pralayâshcintyante yatra
bûtânâm
ooo
70. etat pavitram agryam munir âsuraye
'nukampayâ pradadau
âsurir api pañcashikhâya tena
bahudhâ krtam tantram
ooo
71. shishyaparamparâ' 'gatam îshvarakrshnena
caitadâryabhih
samkshiptam âryamatinâ samyag
vijñâya siddhântam
ooo
72. saptatyâm kila ye 'rthâs
te 'rthâh krtsnasya shashthitantrasya
âkhyâyikâ-virahitâh
paravâda-vivarjitâsh-câpi
ooo
grham/
Index * Indienreise * Buddha
(Sâmañña-Phala Sutta)/ Lalitavistara/
Ajanta/ Thankas/
Jâtakas/ Zen-Kunst
Sanskrit/
Grammatik * Rgveda
(Soma) * Mahâbhârata * Râmâyana
* Gîtâ * Vedânta
* Yoga * Meditation
und Mantren
Rgveda,
Schöpfungslieder im 10. Mandala:
Brhaspati:
Aditi-Daksha 10, 72 *
1. Vishvakarman 10, 81 *
2. Vishvakarman 10, 82
Purusha
10, 90 * Hiranyagarbha/Prajâpati
10,121 * nâsad
âsin no sad âsît 10,129
vgl.
Rgveda I, 164,46,
das ekam im
großen Rätsellied
Schöpfungs-Erzählung
in der Manusmrti, Kapitel 1 (Sanskrit / dt.übers. Hans
Zimmermann)
Protosânkhyasysteme
in Mahâbhârata XII (Shantiparvan), Mokshaparvan:
Shukânuprashna
(Sanskrit / dt.übers. und komm. H. Zimmermann)
vgl.
Paul Deussen (dt.übers.). Vier philosophische Texte
des Mahâbhârata:
Bhrgu-Bharadvâja-samvâda
* Manu-Brhaspati-samvâda * Shukânuprashna
zurück
Seitenanfang